AVRUPA SEYAHATİ’NİN ÖNEMİ
Abdülaziz’in bu gezisi Avrupa ile iyi ilişkiler açısından verimli geçmiş sayılmaktadır. Âlî Paşa’nın gayretiyle Girit’i özel bir yönetime kavuşturan Girit Nizamnamesi neşredildi (1867). 1870’de Rusya’nın tekin ve baskısı nedeniyle Ortodoks kilisesinden ayrılan Bağımsız Bulgar kilisesinin kurulmasına izin verildi. Avrupa’daki yeni gelişmeler özellikle Fransa’nın Almanya karşısında yenilmesi,Osmanlıyı güç durumda bırakmıştır.
Müttefiksiz kalan Osmanlı için yeni bir Rus tehlikesi baş göstermiştir. Muhtariyet ve istiklal yüzünden Balkan milletleri tekrar ayaklandılar. Selanik’te çıkan bir olayda iki konsolosun öldürülmesi üzerine batılı devletler Berlin Memorandumu denilen muhtırayı hazırladılar. Ancak muhtıra verilmeden Sultan Abdülaziz tahtan uzaklaştırıldı.
Diğer yandan Osmanlı devletinin idarî, hukukî ve siyasî ıslahat hareketleri de sultan Aziz devrinde yoğun bir şekilde devam etmiştir 1862’de Dîvân‐ı Muhasebat, 1868 de Şura‐yı Devlet ve Dîvân‐ı Ahkâm‐ı Adliye kuruldu. Mecelle dediğimiz Osmanlı Medeni kanunu için hazırlık olmak üzere Fransız elçisinin tavsiyesi ile kurulan komisyon Fransız Medeni Kanunu’nun (civil code) tercümesine başladı.
Buna tepki gösteren Cevdet Paşa’nın tavsiyesi üzerine Osmanlı hukukçularının medar‐ı iftiharı olan Mecelle için cemiyet kuruldu.
1869 tarihinde Süveyş Kanalı’nın açılması da Sultan Aziz döneminin önemli olaylarından birisidir
