İlk konservatuvarı o kurdu, birbirinden muhteşem besteler yaptı, kanun, keman virtüözüydü ama öldüğünde kilise defterine “çalgıcı” olarak yazıldı.
Besteci Tatyos Efendi Kimdir? Yaşamı Özgeçmiş Eserleri
Asıl adı Tateos Enkserciyan olan Tatyos Efendi, 1858 yılında İstanbul’da doğdu. Ermeni asıllı Osmanlı bestecilerin en büyüklerinden biri olan babası, Kilise Mugannisiydi. Tatyos Efendi müziğe dayısından kanun öğrenerek başladı. Daha sonra Sebuhtan Keman Civan ve Askit ağalardan da sözlü ve sözsüz yapıtlar öğrendi. Yaşamını çeşitli gazinolarda keman yada kanun çalarak kazandı.
Çok verimli bir melodi yaratıcısı olan Tatyos Efendi daha çok şarkı bestelemiştir. Günümüze ulaşabilen Peşrev yada saz semailerinin çoğu Türk çalgı müziğinin en değerli parçaları arasında yer alır. Başlıca şarkıları arasında ” Gel ela gözlüm efendim, yanıma” ( Suzinak ), ” Çeşmi Celladın ne kanlar döktü kağıthanede” ( Rast ), ” Bir gönlüme, bir hali perişanıma
baktım ( Rast ) ” Mey-i Lalinle dil mestane olsun” ( Rast ) ” Çektim elimi gayr bu dünya hefesinden” ( Hüseyni ) ” ” Bu akşam gün batarken gel” ( Uşşak ), ” Ehl-i aşkın neşvegahı kuşe-i meyhanedir.” ( Kürdili Hicazkar ), ” Gözüm hasretle giryandır. ( Hüssam ), “Gamzedeyim deva bulmam” ( Uşşak ) sayılabilir.
Çalgı yapıtlarının en önemlileri ise;
Karcığar peşrev, Rast peşrev, Suzinak peşrev Kürdili Hicazkar, Saz semaisi, Hüseyni saz semaisi ve Süzinak saz semaisidir. Yaşamı boyunca piyasada çalıştığı halde, “ağır eserleri icra etmeyi sevdiği, köçekce oyun havası gibi eserler çalınması yönünde ısrar edilirse sazını toplayıp meclisi terk ettiği” söylenir. Tatyos Efendi 16 Mart 1913 öldü ve Kadıköy Uzunçayır Ermeni Mezarlığına gömüldü.
